Stamtąd – tu. Obrazy tożsamości kazachstańskich Polaków w kontekście repatriacji
Joanna Książek
Stamtąd – tu. Obrazy tożsamości kazachstańskich Polaków w kontekście repatriacji
ISBN: 978-83-231-4141-9, Toruń 2019, ss. 222
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Osoby polskiego pochodzenia z Kazachstanu – wskutek procesów wywołanych zmianami ustrojowymi w Europie Środkowo-Wschodniej i byłym Związku Radzieckim – stanęły w obliczu konieczności rekonstrukcji własnej tożsamości społeczno-kulturowej. Autorka książki, posługując się narzędziami badawczymi antropologii kulturowej, podejmuje próbę zobrazowania wyników tych rekonstrukcji, głównie w oparciu o rozmowy z polskimi repatriantami z Kazachstanu. Ukazujące się w ten sposób obrazy można opisać i zrozumieć, spoglądając jedynie przez pryzmat zmieniających się historycznych, politycznych, społecznych i kulturowych „krajobrazów”, które współkształtowały poczucie etnicznej i narodowej przynależności tych osób. To właśnie repatriacja, jako ich ostatnia migracja, determinuje konstrukcję książki, tworząc oś podziału na życie „tam” i „tu” oraz jednocześnie symboliczną granicę. Jej przekroczenie stanowi, większe niżby się wydawało, wyzwanie dla autoidentyfikacji repatriantów.
W książce wiele miejsca poświęcono krytycznej analizie postaw społeczeństwa przyjmującego wobec przybyszy, poszukując jednocześnie przyczyn rozbieżności w dyskursie oficjalnym oraz społecznym dotyczącym tej grupy. Charakter społeczności repatriantów, postrzeganej (także przez własnych reprezentantów) jako „swoi” i „obcy” jednocześnie, skutkuje wieloma konsekwencjami w procesie adaptacji w Polsce. Odnosząc się do tej specyfiki, autorka wskazuje m.in. na zawodność dostępnych narzędzi teoretycznych wykorzystywanych w badaniu tej grupy, chwilami podając także w wątpliwość utrwalone schematy dominujące w postrzeganiu egzystencji repatriantów w Polsce.